Ғажи Зейналабдин Тагиев Үй-Музейі – Баку мен Әзірбайжан тарихының беттерін қайта тірілтетін, осы көрнекті филантроп, миллиардер, кәсіпкер және меценаттың өмірін танып-білуге мүмкіндік беретін орын. Төменде осы ұлы адамның өмірбаяны және оның сарайының ұлттық естелік қазынасына қалай айналғаны туралы баяндама берілген.
Ғажи Зейналабдин Тагиев: өмірі, жетістіктері және мінезі
Ғажи Зейналабдин Тагиев Әзірбайжан тарихында терең із қалдырған тұлға. Ол тек сәтті кәсіпкер ғана емес – оның аты мұнай өнеркәсібі, жаңашылдық, қайырымдылық және білімге деген махаббатпен байланысты. Оның жомарттығы мен жанашырлығы аңызға айналды: ел бойынша оның мұқтаждарға үйлер сыйлағаны және шын мәнінде көмекті қажет ететіндерге қаржылық көмек көрсеткені туралы әңгімелер айтылады.
Тагиевтің басты тұлғалық ерекшеліктері:
- Миллиардер және меценат. Оның іскерлік табыстары оларға айтарлықтай байлық жинақтап қана қоймай, білім, мәдениет және қала дамуына белсенді инвестиция салуға мүмкіндік берді.
- Зерттеушілік және білімге құштарлық. Жастық кезінде ресми білім ала алмаса да, ол әр детальға терең үңіліп, жас ұрпақты ынталандырып, ұлттан немесе сенімнен тәуелсіз білімге қолдау көрсеткен.
- Әсері және құрметі. Әзірбайжан халқына Тагиев тек сәтті кәсіпкер ғана емес, сондай-ақ мәдениет пен өнердің ұлы қорғаушысы ретінде еске алынады.
Бұл көп қырлы тұлға, материалдық байлықпен қатар, үлкен жүрек жылуын да сыйлаған, болашақ ұрпаққа үлгі болып қала береді.
Үй-Музей: сарайдың тарихы және мәдени мұраға айналуы
Баку қаласындағы Зейналабдин Тагиев сарайы (бұрынғы Горький көше, 6 нөмір, қазіргі Тагиев көше, 4) 1893-1902 жылдары азаматтық инженер Юзеф Глосавский жобасымен салынған. Бұл сарай Тагиевтің әйелі Сона ханымға сыйлық ретінде берілген, ол отбасылық береке мен табыстың белгісі ретінде көзделген болатын. Ғимарат қала орталығындағы төрттен бір ауданды иемденіп, еуропалық ренессанс пен басқа да стильдердің элементтері үйлескен ежелгі жоспарымен ерекшеленеді.
Деректерге сәйкес, құрылыс 1895 жылы басталған – орыс пен Батыс Еуропадан келген инженерлер, сәулетшілер және шеберлер оның салынуына атсалысқан. Франция, Германия және Америкадан әкелінген материалдар, жиһаз, люстрлар және декоративті элементтер сарайды ерекше етіп көрсеткен. Ғимарат ішінде жылу және салқындату жүйелері орнатылып, әшекейлеу – өрнектелген үстелдерден бастап әдемі айнаға дейін – иесіне жоғары мәртебені білдіреді.
1920 жылдың сәуірінде большевиктердің билікке келуімен сарайдың иелігі мемлекеттік меншікте қалып, 1921 жылдан бастап Әзірбайжан тарихы ұлттық музейі ретінде пайдаланыла бастады. Кейінірек ғимарат оның тарихи құндылығын сақтау және музей қажеттіліктеріне бейімдеу мақсатында бірнеше рет қалпына келтірілді.
Музей галереясы: түсіріліп алынуға тұрарлық көріністер
Музейде басқа да ерекше элементтер сақталған, оларды фотосуреттермен толықтыруға болады:
- "Ғажи Тагиев портреті" кілемі
Иеленушінің тұлғасы мен ұлылығын бейнелейтін халық өнерінің таңғаларлық туындысы. - Банкет залы
Мерекелік банкеттер, кездесулер мен той-жуындар өткізілген кең зал – табыс пен сән-салтанаттың бейнесі. - Қосымша музей суреттері
Интерьер, бөлмелер мен экспонаттардың фотосуреттері, сол дәуірдің атмосферасын сезінуге мүмкіндік береді.
Сарай ішкі көрінісі: сән-салтанат пен егжей-тегжей
Сарайдың ішкі көрінісі оның күрделілігі мен егжей-тегжейге деген ықыласымен таң қалдырады. Сәулетші Глосавский еуропалық «рет» стилін қолданып, симметриялы фасад пен бірегей жоспар жасаған. Сарай ішінде:
- Есіктер лимон ағашынан жасалған, ал қабырғалар табиғи былғарымен қапталған.
- Еден үшін алты түрлі ағаш түрі қолданылып, айна мен терезе шынысы Франция мен Венециядан тапсырыс берілген.
- Сарайда тоғыз бөлме бар: кабинет, Шығыс зал, кітапхана, биллиард бөлмесі, асхана, анықтамалық бөлме, Сона ханымның бөлмесі, жатын бөлме және дәретхана.
- Шығыс зал – нағыз шедевр: шығыс өрнектері бар өрнектелген үстелдер мен орындықтар, пианино, креслолар және терезелерге жазылған араб әріптерімен иесінің аты-жөні.
Бұл егжей-тегжейлер тек материалдық байлықты ғана емес, сонымен қатар үйдің безендірілуіндегі талғамды да сезінуге мүмкіндік береді, мұнда өнер мен мәдениет кәсіпкерлік даналықпен үйлескен.
Қорытынды
Ғажи Зейналабдин Тагиев Үй-Музейі – бұл көрнекті тұлға мен оның Әзірбайжан тарихына қосқан үлесін сақтап қалған орын. Бұл жай ғана музей емес, сонымен қатар, байлық, талант және білімге деген құштарлықтың бүкіл ұлт тағдырын өзгерте алатынын көрсететін дәуірдің тірі куәсі. Сарай бөлмелерінде серуендеген әрбір келуші сол дәуірдің ұлылығын сезініп, Ғажи Тагиевтің не үшін мәңгі есте қалатынын түсінеді.
